De nieuwe leider heet niet Carola Schouten

Het zal inmiddels tot iedereen zijn doorgedrongen dat Gert-Jan Segers stopt als politiek leider van de ChristenUnie en de Tweede Kamer nog deze maand zal verlaten. Je kunt geen nieuwssite openen of de radio aanzetten zonder overstelpt te worden door reacties op het vertrek van Segers. Huidige bewindslieden (Rutte, Kaag, Hoekstra) en voormalige Kamerleden (Pechtold, Voordewind, Buma) buitelen over elkaar heen met lovende teksten over de CU-leider. Niemand neemt het hem kwalijk dat hij er na ruim tien jaar (waarvan zeven als fractievoorzitter) mee stopt, hoewel hij pas halverwege zijn derde periode is. Segers is een van de weinigen die bij leven al weten hoe erover hen gesproken zal worden na hun dood. In het geval van Segers een geruststellende gedachte.

De nieuwe partijleider heet Mirjam Bikker, nog geen twee jaar lid van de Tweede Kamer. Bikker? Is dat een vergissing? Moet dat niet Carola Schouten zijn, nummer 2 op de kieslijst en met ruim 47.000 voorkeursstemmen gekozen? In 2011 kwam ze voor het eerst in de Tweede Kamer met meteen zware portefeuilles als financiën, economische zaken, sociale zaken en pensioenen.

Dat beviel de ChristenUnie kennelijk zo goed dat zij zes jaar later werd voorgedragen als vicepremier en minister van Landbouw in het kabinet-Rutte-3. Dat was niet makkelijk. Als minister kreeg ze te maken met stevige boerenprotesten, met boze vissers vanwege het Europese verbod op pulsvisserij en met de hele landbouwsector over het stikstofverbod. Dat trad in werking nadat het Plan van Aanpak van haar voorganger Henk Bleker onwettig was verklaard.

Als minister voor Armoedebeleid, Participatie en Pensioenen in Rutte-4 krijgt ze heel wat meer waardering. Ze loodste eind vorig jaar de nieuwe pensioenwet door de Kamer en wordt door haar ambtenaren op handen gedragen vanwege haar betrokkenheid, omgang, kennis en werklust. Met haar ervaring als vicepremier, als minister en als medeonderhandelaar in twee formaties is zij de ideale opvolger van Segers. Haar ministerschap hoeft haar partijleiderschap niet in de weg te staan. De leiders van de drie andere coalitiepartijen (Rutte, Kaag en Hoekstra) zitten ook allemaal in het kabinet en dat leidt (tot nu toe) niet tot fricties met de eigen partij. En toch wordt Carola Schouten het niet. En dat is doodzonde.

Het is niet dat de ChristenUnie haar niet wil. Het ligt meer in de rede dat Schouten heeft aangegeven niet voor deze baan beschikbaar te zijn. Ze heeft al enkele malen laten doorschemeren dat dit haar laatste periode is in de politiek, dat zij na twaalf jaar toe is aan iets totaal anders. Begrijpelijk, maar wel jammer. Zowel voor de ChristenUnie als voor de politiek in het algemeen. Schouten behoort tot de kleiner wordende groep politici die hun vak serieus nemen en gedreven worden door de ambitie om dit land vooruit te brengen en het leven van de burgers aangenamer te maken: beter onderwijs, meer welvaart, minder armoede, meer sociale cohesie.

Maar we gaan Schouten in de toekomst kwijtraken, reden waarom Mirjam Bikker op het schild wordt geheven en Segers opvolgt als fractievoorzitter en partijleider. Geen ledenraadpleging, geen kandidaatstelling, geen vrije verkiezingen. Bij de ChristenUnie wordt de leider nog altijd van bovenaf aangewezen en daar hebben de leden het maar mee te doen. Het is misschien niet erg democratisch, maar ervaringen bij VVD, CDA, PvdA, GroenLinks leren dat vrije verkiezingen ook niet altijd vlekkeloos verlopen.

Bij het CDA zag de nipt gekozen Hugo de Jonge af van zijn kandidatuur. Niet de nummer 2 (Omtzigt) maar de eerst niet beschikbare Hoekstra werd de partijleider. Bij de VVD kreeg Rutte pas de macht toen Rita Verdonk op een zijspoor werd gezet. En Edith Schippers, Halbe Zijlstra en Klaas Dijkhoff sneuvelden voortijdig als kroonprins(es). Bij de PvdA werd de leiderschapsverkiezing een ongehoord gevecht tussen Diederik Samsom en Lodewijk Asscher, dat de partij veel schade opleverde.

Zo op het oog doet de ChristenUnie het zo slecht nog niet met Bikker. Haar staat van dienst is indrukwekkend met onder meer het fractievoorzitterschap in de Eerste Kamer, haar gedegen dossierkennis en haar debattalent. Het moet allemaal nog blijken, maar vermoedelijk verloopt de leiderschapswisseling bij de ChristenUnie geruisloos. De partij beschikt over de kwaliteit om talenten te ontdekken en op tijd klaar te stomen voor het grote werk.

Dat is de grote partijen niet gegeven. De VVD is al twaalf jaar driftig op zoek naar een opvolger voor Rutte. Het CDA heeft niemand in de startblokken staan, mocht Hoekstra, al dan niet vrijwillig, er de brui aan geven. D66 heeft ook geen gedoodverfde opvolger voor Sigrid Kaag. En dat geldt ook voor de PvdA, GroenLinks, SP, PVV en Forum voor Democratie.

Zo slecht doet de ChristenUnie het dus niet.