Ga naar de inhoud
Jeroen Akkermans

Het lijdende Duitsland moet leiden

Denk ik aan Waffen, dan zie ik de SS, de nazi's en de oorlog voor ogen. Zo vergaat het veel Duitsers ook. Ze weten wat nazi-Duitsland Europa, Oekraïne, Rusland, de wereld heeft aangedaan. Al decennia lopen ze met het juk van de oorlog rond. Duitsland heeft schoon genoeg van oorlog. Nie Wieder Krieg! Niets mis mee.

De Duitsers hebben zichzelf aangeleerd om een hekel aan Waffen te hebben. Niet om ze te maken (Duitsland behoort tot de 5 grootste wapenexporteurs van de wereld) of om mee te dreigen, dat mag allemaal. De schaamte begint wanneer Duitse kogels, tanks en artillerie slachtoffers maken.

Na de oorlogsverklaring van Poetin hoopte Duitsland dat onder andere 5000 helmen, een peperduur veldhospitaal plus een flinke financiële injectie zouden volstaan om letterlijk en figuurlijk buiten schot te blijven. Onder leiding van Oekraïne, Polen en het Balticum begrepen de critici niets van de Duitse aarzeling.

Als Duitsland de slachtoffers wilde beschermen, dan moest het ook maar eens de rug rechten. Het was lang genoeg gebukt door het leven gegaan. 

Pas toen de massagraven bij de Duitsers binnenkwamen, de martelingen en de bombardementen op woonwijken, lieten de Duitsers hun aarzeling varen. De Duitse regering, nota bene onder leiding van de Groene coalitiegenoot, gooide het roer om. Een afdruk van het oorlogsverleden lekte door in de omslag. De collectieve last van het: 'Wir haben es nicht gewusst' drukte in de naoorlogse tijd net zo zwaar als de oorlogsmisdaden op het schuldgevoel als het medeverantwoordelijk zijn voor oorlogsmisdaden. Elke Duitser kreeg mee dat er geen excuus, geen uitweg mogelijk was voor de misdaden van het Duitse Rijk.

Toen de oorlogsmisdaden in Oekraïne begonnen door te sijpelen, draaiden veel Duitsers de klok terug naar 1933. Als de Duitsers nu weer massaal wegkijken, zou het nooit meer goed komen met Duitsland. Opvang voor oorlogsvluchtelingen was niet voldoende meer. Als Duitsland de slachtoffers wilde beschermen, dan moest het ook maar eens de rug rechten. Het was lang genoeg gebukt door het leven gegaan. 

Aan wapens geen gebrek, aan geld evenmin en dus komt al snel een ongekende stroom middelen op gang richting Oekraïne. Duitsland levert grote hoeveelheden munitie, artillerie en luchtafweer. Tel alle wapens en (humanitaire, logistieke) spullen voor het Oekraïense front bij elkaar op en Duitsland groeit zelfs uit tot topleverancier van Europa. Wereldwijd zitten de Duitsers, na de Amerikanen en Britten, in de top drie. En toch klinkt hoongelach.

De Duitsers willen niet het gevoel hebben dat ze in een versneld tempo een leidersrol tegen wil en dank wordt opgedrongen. Want er komt nogal wat bij kijken.

Het is Oekraïne niet genoeg, want de Leopardtank staat niet op de lange wensenlijst. De Leopardtank is een krachtpatser die superieur geacht wordt aan de Russische tanks. Als je aan het front staat heb je haast. Maar de Leopard is ook een aanvalswapen en dat gaat de Duitsers net iets te ver.

Als zoiets toch geleverd moest worden dan alleen in samenspraak met de bondgenoten en niet 'im Alleingang', zoals Scholz het formuleerde. Vervolgens riep de Amerikaanse ambassadeur Amy Gutmann in Berlijn doodleuk dat die 'Alleingang' nergens voor nodig is. Volgens de Amerikanen waren de Duitsers vrij om ook de tanks met de laatste technische snufjes naar het front te sturen. Opmerkelijk, want niemand heeft tot dusverre moderne tanks naar Oekraïne gestuurd, ook de Amerikanen niet. De geleverde tanks uit Europa komen uit oudere bestanden.

Maar van de Duitsers wordt meer verwacht. Met een nieuwe escalatie van de oorlog en een winter voor de deur rijpt het gevoel dat Duitsland in Europa het voortouw moet nemen in de defensiepolitiek. En dat is het hem juist. De Duitsers willen niet het gevoel hebben dat ze in een versneld tempo een leidersrol tegen wil en dank wordt opgedrongen. Want er komt nogal wat bij kijken.

77 jaar sinds het einde van de Tweede Wereldoorlog staat Duitsland voor een dilemma. Eindelijk kan het juk van het oorlogsverleden afgeworpen worden, maar dan moet het in ruil de coalitie in Europa durven leiden, met alle wapens van dien, een rol die het niet gewend is.

Elke aarzeling kan leiden tot een scheuring in de coalitie. Gebrek aan leiderschap zou de zwakte kunnen zijn waarop Poetin heeft gewacht om zijn invasie nieuw leven in te blazen. De leider die zijn eigen oorlogsmisdaden niet onder ogen ziet, zal nooit tot inkeer komen of de aftocht blazen. Daar weten de Duitsers alles van.