Het kabinet weet zich geen raad met alle crises
We kunnen Poetin overal de schuld van geven, en dat is in veruit de meeste gevallen terecht. De oorlog tegen een vreedzaam volk dat hem niets heeft aangedaan, heeft wereldwijd grote gevolgen: de prijzen van gas en olie rijzen de pan uit, graan kan niet meer worden uitgevoerd waardoor een wereldwijde voedselcrisis dreigt, instabiliteit groeit in buurlanden die vrezen voor de lange arm van de Russische alleenheerser.
Poetin heeft veel op zijn geweten, maar dat pleit het kabinet niet vrij. We hebben onszelf afhankelijk gemaakt van Rusland. We wilden niet in een oorlog betrokken worden, maar ook niet lijdzaam toezien. We wisten dat economische sancties Poetin onder druk zouden zetten, maar ook dat we teruggepakt zouden worden. We zijn inmiddels afgesloten van het Russisch gas, olie uit Russische velden kunnen we niet meer kopen.
Het is de prijs die we betalen. Poetin moet weten dat hij niet vrijelijk zijn gang kan gaan. Maar de gevolgen slaan keihard neer op de laagstbetaalden. Honderdduizenden mensen, zo heeft het Centraal Planbureau (CPB) berekend, kunnen straks hun energierekening niet meer betalen. De inflatie is enorm, de prijzen van levensmiddelen vliegen omhoog. De auto staat stil, benzine is niet meer te betalen. Loonsverhogingen, voor zover die nog gegeven worden, kunnen het verlies aan koopkracht niet compenseren.
'Maar o wee als het plotseling tegenzit. Dan zitten we met de handen in het haar.'
Is dat allemaal de schuld van het kabinet? Nee. Maar we hadden ons wel beter kunnen voorbereiden. We hebben ons economisch afhankelijk gemaakt van onbetrouwbare regimes en vergaten ons te wapenen tegen onze kwetsbaarheid. We sluiten kolencentrales omdat ze te veel vervuilen, we pompen geen gas meer op uit Groningse velden vanwege het aardbevingsgevaar. Maar we vergeten alternatieve bronnen aan te boren. We praten al jaren over kernenergie, maar bouwen geen centrales omdat ze te duur zijn. Of omdat de discussie over gevaren of over de opslag van het afval maar niet afgerond kan worden.
We zijn een keurig aangeharkt land dat in gewone tijden prima functioneert. Dan prijzen we onszelf omdat we als polderaars elk probleem kunnen tackelen. Maar o wee als het plotseling tegenzit. Dan zitten we met de handen in het haar, dan zijn we ineens niet meer zo slim om problemen op te lossen.
'We dachten dat het vanzelf wel goedkwam. Niet dus.'
Als corona zich aandient, hebben we te weinig ziekenhuisbedden en te weinig personeel omdat we de zorg aan de markt hebben gelaten. Want dat was een slimme zet, dachten we. Terwijl de rest van de wereld neus en mond bedekt tegen besmettingsgevaar denken wij nog altijd dat mondkapjes niet helpen. Als heel Europa al weken bezig is zijn inwoners te vaccineren, staat het medicijn bij ons opgeslagen in een loods omdat we de organisatie nog niet op orde hebben. Als bij een nieuwe coronagolf het halve continent maatregelen treft, denken wij dat het wel meevalt. Totdat de besmettingscijfers ook hier verontrustend toenemen.
Dat onze stikstofaanpak voor geen meter werkt, hebben we pas door als de Raad van State dat zegt en vergunningen voor de bouw van stallen en woonwijken en de aanleg van wegen intrekt. Bouwend Nederland onder leiding van CDA'er Maxime Verhagen staat op zijn achterste benen. Maar het is niet anders; hadden we maar niet zo slordig met de natuur moeten omgaan en onze eigen regels laten versloffen. We dachten dat het vanzelf wel goedkwam. Niet dus. Boeren moeten nu hals-over-kop verduurzamen, hun bedrijf verplaatsen of beëindigen. Dat wordt weer een hoop herrie, volgende week in Den Haag.
Rutte komt niet verder dan de constatering dat we 'allemaal een stukje armer zullen worden.'
We weten niet wat we aan moeten met de energiecrisis, de arbeidsmarktcrisis, de woningcrisis, de vluchtelingencrisis. Van Hugo de Jonge moeten we heel snel aan de warmtepomp, maar er is geen geld en geen personeel om die dingen te installeren. We willen minder gas en meer stroom. Maar TenneT die het hoogspanningsnet beheert, kan het niet aan. Te laat in de gaten dat we tegenwoordig veel meer stroom gebruiken.
Met de dalende koopkracht weten we ons geen raad. Mark Rutte komt niet verder dan de constatering dat we 'allemaal een stukje armer zullen worden.' Sigrid Kaag steekt voorlopig geen hand uit naar de mensen die financieel het hardst worden geraakt; ze zou niet weten hoe.
We moeten af van de beeldvorming dat we zo'n goed georganiseerd land zijn. Soms zijn we gewoon een ontwikkelingsgebied.