Corruptie, fraude en intrige
Je zou bijna denken dat Duitsland een onkreukbaar imago heeft. Proef op de som: als jij aan onze oosterburen denkt, gaat het vast niet over Duitsers die de boel belazeren. We bewonderen de betrouwbaarheid van mens en machine in Duitsland en respecteren voetgangers en fietsers die braaf stoppen voor een rood stoplicht op het lege kruispunt. Made in Germany, dat klinkt solide. Beieren staat bij uitstek bekend als het best gestreken stukje land.
"Beieren profileert zich als een toonbeeld van vlijt, betrouwbaarheid en fatsoen. Ja, een modelstaat."
De deelstaat in het zuid-oosten van Duitsland pronkt met schattige poppenhuisjes, vlijtige familiebedrijven, machtige kathedralen en Märklin-treintjes die pünktlich door een schilderachtig landschap rijden. Die Welt ist in Ordnung, ik kom hier graag langs. Beieren profileert zich als een toonbeeld van vlijt, betrouwbaarheid en fatsoen. Ja, een modelstaat. Maar uitgerekend in het verkiezingsjaar hangen er donkere wolken boven de maquette. Corruptie, fraude en intrige zijn het gesprek van de dag.
Eén van de intriges draait om een spilfiguur in de Beierse CSU-partij. De christen-democraat Alfred Sauter staat achter de schermen bekend als de ervaren politicus met het beste netwerk. Hij grossiert in bijbaantjes en commissariaten.
"Parlementariërs die bijna 2 miljoen euro verdienen aan de corona-crisis besmeuren de reputatie van de deelstaat."
Tijdens de eerste golf van de corona-crisis zocht Beieren wanhopig naar mondkapjes. Sauter is de aangewezen man om iemand in Hessen te kennen die die dingen voor de overheid kan produceren. Er moet een duizelingwekkend bedrag voor de deal zijn betaald, want Sauter kan via een stroman ruim één miljoen aan provisie opstrijken. Sauter doet de aantijgingen af als 'avontuurlijk', maar stapt in tweede instantie op, onder grote druk van de partij.
Zijn CSU-partijvriend Nüßlein is hem net voorgegaan. Hij heeft aan de mondkapjes-deal een provisie van nog eens 660.000 euro overgehouden. Dit bedrag duikt uiteindelijk op in Liechtenstein. Parlementariërs die bijna 2 miljoen euro verdienen aan de corona-crisis besmeuren de reputatie van de deelstaat.
De hebzucht van de dorpspolitici raakt Markus Söder, de minister-president van Beieren. Hij staat al een tijdje verdekt opgesteld bij de achterdeur van het Kanzleramt om de opvolger van Merkel te worden. Aan de voordeur staat Armin Laschet, de kersverse partijvoorzitter van de christelijke zusterpartij, CDU. Maar ook hij kampt met frauderende partijgenoten en was nog maar koud tot voorzitter gekozen of zijn partij ging in twee deelstaten flink onderuit. Söder ruikt zijn kans het nieuwe gezicht van Duitsland te worden, maar dan moet hij eerst aan imagoherstel in Beieren werken.
De goede naam staat zwaar onder druk. De Duitsers hebben het Wirecardconcern uit Beieren nog vers in het geheugen. Het techbedrijf dat het analoge Duitsland in het digitale tijdperk zou schieten is verantwoordelijk voor het grootste bedrog uit de naoorlogse geschiedenis van de Duitse economie. Er is 1,9 miljard euro zoek. De ene directeur zit in de cel en de andere is voortvluchtig of ergens anoniem begraven. Politieke en financiële toezichthouders hebben jarenlang gefaald. Ze zijn gevallen voor de blauwe ogen van de Beierse beurslieveling.
"De man die met zijn pennestreek 100 miljoen euro kon overmaken, had naar eigen zeggen 'geen kennis van illegale zaken'."
Ik ben afgelopen week aanwezig geweest bij zittingen van de parlementaire onderzoekscommissie, die Wirecard-getuigen voor de verandering streng ondervraagt. Achter de tafel zit het voormalige hoofd van de boekhouding keurig in het pak. De man die met zijn pennestreek 100 miljoen euro kon overmaken, had naar eigen zeggen 'geen kennis van illegale zaken'. De boekhouder is maar een schakeltje in het web.
De tentakels van het criminele bedrijf reiken tot de politieke arena´s van München tot Berlijn. Volgende maand zijn kanselier Merkel, de minister van Financiën en de minister van Economische Zaken aan de beurt om uitleg te geven over hun rol aan de parlementaire onderzoekscommissie.
Denk je dat je in één week alles hebt meegemaakt in Beieren, moet er nóg een CSU-parlementarier opstappen. Het is nu pas uitgekomen dat Tobias Zech in 2016 tegen betaling van 50.000 euro heeft gelobbied voor de dubieuze belangen van de ex-premier van Noord-Macedonië, Nikola Gruevski. De Duitser heeft er toen speciaal een PR-firma voor opgericht en introduceert Gruevski bij politici in Berlijn en München, alsof het de gewoonste zaak van de wereld is. De ex-premier vlucht later naar Hongarije om een celstraf in Noord-Macedonië vanwege zijn aandeel in een afluisterschandaal te ontlopen. Premier Viktor Orbán heeft zijn vriend razendsnel politiek asiel verleend.
De stroom van corruptieschandalen raakt de christendemocraten in München én Berlijn. De CDU-CSU coalitie staat niet langer op eenzame hoogte in de peilingen. De voorsprong slinkt. Söder hoopt in eigen huis het tij te keren met een tien-punten programma. Hierin staat niet alleen de plicht tot transparentie over alle neveninkomsten van de CSU-parlementariërs op het spel maar ook de carrière van Söder in Berlijn. Want verreweg de meeste Duitsers zien in Söder meer dan Laschet het nieuwe gezicht van Duitsland. Hij komt wat strenger over en daar is blijkbaar behoefte aan.
Dat kun je uitleggen als een uitnodiging tot het kanseliersschap op voorwaarde dat hij het imago van Beieren weet op te krikken. Söder moet daarmee haast maken want tussen Pasen en Pinksteren neemt de partij het besluit wie er in de race om het Kanzleramt wordt gestuurd. De parlementsverkiezingen zijn in september.
Elk hemd heeft kreukels maar de Duitsers zijn hun strijkbout kwijt.