Hoog spel van Rutte
Premier Mark Rutte houdt het been stijf: er gaat geen cent extra naar Brussel. De begroting voor de komende zeven jaar mag van de minister-president stijgen met één procent vanwege inflatie en economische groei. Maar dat is het dan ook, geen tiende of honderdste meer. Het voorstel van de Europese Commissie om het budget te verhogen met 1,11 procent weigert Rutte te accepteren.
Over een kleine twee weken is er een extra Eurotop in Brussel waar spijkers met koppen moeten worden geslagen. De nieuwe voorzitter van de Europese Raad, de Belg Charles Michel, ontvangt deze weken alle regeringsleiders in de hoop een compromis te kunnen sluiten. Maar zolang Rutte, en met hem de premiers van Denemarken, Oostenrijk en Zweden op geen enkele wijze plooibaar is, lijkt een compromis nog heel ver weg.
'De Nederlandse Eurocommissaris Frans Timmermans heeft de onbuigzame houding van Rutte weggezet als irreëel'
Het lijkt een dappere daad, die halsstarrige houding van de premier. Hij moet opboksen tegen sowieso een groep van vijftien lidstaten die grote voorstanders zijn van een hoger Europees budget. Want het vertrek van de Britten slaat een gat van tien miljard euro per jaar en er zijn nieuwe prioriteiten, zoals klimaatmaatregelen die heel veel geld gaan kosten. Rutte begrijpt dat ook wel, maar vindt dat er dan op andere posten bezuinigd moet worden. De EU wil de komende zeven jaar het gigantische bedrag van 1135 miljard uitgeven (dat door de 27 lidstaten moet worden opgehoest); Rutte wil niet verder gaan dan duizend miljard euro.
Voor de meerjarenbegroting is unanimiteit vereist; alle lidstaten moeten akkoord gaan. Rutte en de drie andere rebellen moeten opboksen tegen de vijftien wat armere landen, tegen twee lidstaten die het wel eens zijn met de 15 maar om verschillende redenen dat niet in een akkoord wilden vastleggen en de overige zes rijkere landen die zich nog niet hebben uitgesproken maar neigen naar een verhoging zoals de Europese Commissie heeft voorgesteld. Waaronder Duitsland en Frankrijk, de landen die doorgaans de dienst uitmaken in Europa.
Het wordt een heel moeilijk gevecht voor Rutte, die ook het Europees Parlement en de Europese Commissie tegenover zich ziet. De Nederlandse Eurocommissaris Frans Timmermans heeft de onbuigzame houding van Rutte weggezet als 'irreëel'; ook het Europees Parlement dat met de begroting moet instemmen loopt niet warm voor de ideeën van de rebellen. Oostenrijk heeft gedreigd met een veto en dat maakt de verhoudingen er niet beter op.
'Het is de vraag wat Rutte bezielt om opnieuw zijn nek uit te steken, terwijl de kansen op succes zo verdomd klein zijn.'
De wijze waarop Rutte zich verzet, heeft veel weg van een eerdere gebeurtenis die voor hem uiteindelijk verkeerd afliep. In 2012 beloofde de VVD'er dat er geen cent meer naar Griekenland zou gaan, maar uiteindelijk moest hij buigen; om Griekenland binnenboord te houden, gingen de lidstaten voor de derde keer akkoord met een extra lening onder voor de Grieken zeer gunstige voorwaarden. In eigen land werd de premier vanwege zijn zwakke knieën weggehoond.
Het is de vraag wat Rutte bezielt om opnieuw zijn nek uit te steken terwijl de kansen op succes zo verdomd klein zijn. Zijn weigering richting Brussel lijkt misschien goed voor binnenlandse consumptie. Nederlanders vinden toch al dat ze te veel aan Brussel betalen en van een extra verhoging willen ze echt niet weten. Maar nog maar een jaar voor de volgende verkiezingen is zo'n statement extra riskant.
De politieke tegenstanders staan al klaar om Rutte een kopje kleiner te maken als hij na 20 of 21 februari – de dagen van de extra Eurotop waarop knopen moeten worden doorgehakt – opnieuw met lege handen uit Brussel moet terugkeren. En die zullen er zeker voor zorgen dat de kiezer dat tot aan de stembusgang in maart volgend jaar niet zal vergeten.