Een onderzoek naar de affaire-Wilders
De aankondiging van het onderzoek naar ambtelijke bemoeienis met het strafproces-Wilders stond zó goed verstopt, dat je er gemakkelijk overheen las. Dat was natuurlijk ook de bedoeling. Weet je nog, de onthulling over de bemoeienis van ambtenaren met de strafzaak tegen de PVV-leider wegens diens 'minder-Marokkanen'-uitspraken? Die praktijken liggen de huidig CDA-minister van Justitie (Grapperhaus) zeer zwaar op de maag. Volstrekt ongepast, en ongekend, in een democratische rechtstaat. Vindt ook hij.
Om te voorkomen dat het Openbaar Ministerie (OM) het vervolgingsrecht zou verspelen in het lopend hoger beroep, verzon Grapperhaus een list. Hij wilde duidelijk maken dat hij de affaire-Wilders niet zomaar zou laten passeren, dat dit gevolgen zál hebben. Zeer omfloerst liet hij de Kamer in een brief van 10 september weten: "Dit geeft mij aanleiding hiernaar in zijn algemeenheid nader te kijken. Daarom zal ik de juridische kaders, alsmede de wijze waarop deze in de praktijk moeten worden uitgevoerd onder de loep (laten) nemen. (…) Hierover zal ik u te gelegener tijd nader inlichten." Ik voorspel u: met terugwerkende kracht heet dit het onderzoek naar de affaire-Wilders.
De zaak is onder de rechter, de politiek moet zich daarom afzijdig houden – zo werd het afgedekt door de coalitie, die een debat over de affaire meermalen blokkeerde. Onverkwikkelijk.
Te gelegener tijd… Dat wil zeggen, ná de uitspraak in hoger beroep. Die eerst op 11 oktober gepland stond en nu, na al het gedonder, op 11 november. Want Grapperhaus wil voorkomen dat buiten de rechtszaal van het hof om nog meer informatie op tafel komt die de strafzaak zou kunnen schaden. De zaak is onder de rechter, de politiek moet zich daarom afzijdig houden, is de verlegenheidsredenering – zo werd het afgedekt door de coalitie, die een debat over de affaire meermalen blokkeerde. Onverkwikkelijk.
Je zou zeggen dat dit onderzoek naar interventies juist in volle omvang boven tafel moet zijn, voordát het gerechtshof tot een einduitspraak in hoger beroep komt. Juist omdat hier sprake was van ambtelijke – en mogelijk politieke – beïnvloeding van de rechtsgang. In een zaak van een volksvertegenwoordiger, die lastpak van de eerste orde is. De enige valide reden om te wachten met een onderzoek, is als het hof zelf nog nader onderzoek zou doen.
Ik zal je uit de droom helpen. Het hof doet helemaal geen nader onderzoek. Niets. Terwijl alle feiten nog niet boven tafel zijn.
Ik zal je uit de droom helpen. Het hof doet helemaal geen nader onderzoek. Niets. Het hof, is dit voorjaar besodemieterd door prominente getuigen, zoals oud-minister Ivo Opstelten, de voormalige baas van het OM en twee topambtenaren van Justitie – nee, zij wisten helemaal niets van overleg, afstemming, beïnvloeding. Alles wat sindsdien boven tafel kwam, en was achtergehouden door het ministerie van Justitie dat de getuigen voorbereidde, was het hof niet bekend. En de verdediging van Wilders ook niet. En nu is het slotpleidooi van het team-Knoops achter de rug. En zijn alle feiten nog niet boven tafel.
Er zijn vingerwijzingen dat er meer is dan die ambtelijke pogingen tot beïnvloeding. Ik schreef onlangs over het belang van een explosief detail in de affaire-Wilders: de uitspraken van 12 maart 2014 op een markt in Den Haag ('en als het even kan, wat minder Marokkanen'), afgezet tegen de uitspraken op verkiezingsavond 19 maart (de uitlokking van het gescandeerde 'minder, minder'). We weten nu dat het OM die eerste uitspraken niet strafbaar vond. Maar dat ambtelijk werd aangedrongen om Wilders ook aan te pakken voor de 12e maart, omdat anders de hele zaak misschien onderuit zou gaan.
Er is zogenaamd nergens ook maar iets inhoudelijks gedocumenteerd over overleg tussen Ivo Opstelten en OM-baas Herman Bolhaar. Niets. Geloof jij het?
Het ziet ernaar uit dat deze discussie op de achtergrond heeft gewoed vanaf die 12e maart 2014, mede naar aanleiding van een aangifte van een voormalig GroenLinks-Kamerlid. We weten nu, ruim vijf jaar later, dat de uitspraken van die 12e maart werden besproken in de ministersstaf van VVD'er Ivo Opstelten op het ministerie van Justitie. Wat stond daar? "Besluit OM." Wat zou dat besluit zijn?
In diezelfde maand, eind maart 2014, hebben ambtenaren van het ministerie van Justitie contact met het OM. Om een dossier samen te stellen voor premier Mark Rutte, met het oog op een mogelijk Kamerdebat. Dit weten we pas sinds kort, omdat Grapperhaus opeens het papieren spoor naar de premier bloot legde. Wat meldde het OM toen? Wat werd er besproken? Geen idee. Zoals er ook zogenaamd nergens ook maar iets inhoudelijks gedocumenteerd is over overleg tussen Ivo Opstelten en OM-baas Herman Bolhaar. Niets. Geloof jij het?
Wat we sinds kort weten, is dat de zaakofficieren in juni 2014 een 'concept-ambtsbericht’'opstelden. Een concept dat 'altijd een concept zou blijven'.
Wat we sinds kort weten, is dat de zaakofficieren in juni 2014 een 'concept-ambtsbericht' opstelden. Een concept dat 'altijd een concept zou blijven'. Ik vroeg het OM laatst - stond daar: geen strafvervolging? Antwoord: 'Nee'. Vervolgens vroeg ik: stond daar een sepot (geen strafvervolging) voor 12 maart, wel vervolgen voor 19 maart? Antwoord – geen antwoord. Want de zaak is onder de rechter.
Er is iets met dat concept-ambtsbericht dat we niet mogen weten. Over een Wob-procedure in 2016 is tussen OM en ministerie een half jaar gebakkeleid. Over exact dit document. Drie maal zelfs met de toenmalig minister – VVD’er Van der Steur. Je kunt het afleiden uit een tijdlijn die Grapperhaus naar de Kamer stuurde. Kennelijk vertrouwt de minister z’n ambtsvoorgangers niet helemaal. En ook de as-Opstelten-Rutte niet. Waarom gaf Grapperhaus anders die ene krabbel van Opstelten vrij op een ambtelijke nota, waarin hij als een toevallige waarnemer in september 2014 concludeert over de juridische analyse van het OM: "Zelfde lijn als minister-president bij de Algemene Politieke Beschouwingen." Dat was een week eerder. Raadselachtig.
Het ministerie heeft alles op alles gezet om documenten buiten de procedure te houden. We hopen dat ook de interne OM-adviezen openbaar worden, waaruit blijkt dat de eigen experts van het OM dachten dat er geen zaak was tegen Wilders.
Al deze documenten vallen onder een Wob-procedure van RTL Nieuws, die nu nog loopt bij de rechtbank Midden-Nederland. Het ministerie heeft alles op alles gezet om ze buiten de procedure te houden. We hopen dat ook de interne OM-adviezen openbaar worden, waaruit blijkt dat de eigen experts van het OM dachten dat er geen zaak was tegen Wilders. Ook niet rond de uitspraken van 19 maart. En je weet – Wilders is voor beide zaken vervolgd. Ook in hoger beroep. Als het goed is, doet de rechtbank voor 11 november uitspraak. We zullen zien.
Ik wil maar zeggen: ik begrijp niet waarom het hof zelf geen nader onderzoek doet naar ambtelijke en politieke bemoeienis. En bij Grapperhaus nú alle relevante documenten opeist. En waarom Grapperhaus denkt dat zijn eigen ministerie 'onafhankelijk' onderzoek kan doen. En waarom het hof niet alle documenten opvraagt uit de procedure van RTL Nieuws, bijvoorbeeld over dat eeuwige concept-ambtsbericht. Of over het papieren spoor naar Mark Rutte. Kan het hof trouwens tot een uitspraak komen, zonder antwoord op de indringende Kamervragen van Groothuizen (D66), Kuiken (PvdA) en Van Nispen (SP)?
Ik ben geen expert strafrecht en schaken is ook niet m’n specialiteit, maar er zijn maar twee smaken.
Kan het hof zich veroorloven níet alle informatie op tafel te hebben als het tot een einduitspraak komt, na ruim 5 jaar? Ik ben geen expert strafrecht en schaken is ook niet m’n specialiteit, maar er zijn maar twee smaken, lijkt me. Of het hof is wereldvreemd en neemt een gigantisch risico, op basis van een onvolledig en mogelijk onjuist feitencomplex. Of het hof weet juist exact wat het doet, en de uitkomst staat vast.
Wat zou die uitkomst zijn? En wanneer volgt een diepgravend, onafhankelijk onderzoek naar de bemoeienissen van Justitie met de rechtsgang?
Wordt vervolgd.