Boevenstreken van de Belastingdienst
Op een dag plaatst de overheid jou op een 'zwarte lijst'. Dat weet je zelf niet. Je weet alleen dat jouw rechten worden stopgezet – je recht op geld dat je nodig had. Als je belt, word je niets wijzer: je wordt afgepoeierd. Ook als je langs komt om de overheid alle documenten te laten zien, schiet het niet op. Je moet bezwaar maken, maar je weet niet waartegen. Je tast in het duister. Je bezwaar wordt gerekt – en afgewezen. Niemand die zegt hoe je uit het moeras kan komen. Omdat je op een – ondeugdelijke – geheime lijst terecht kwam. Niemand die het jou vertelde.
Je raakt in (financiële) problemen. Je wordt ergens van verdacht, maar je weet niet wat. Je voelt wel dat je onschuld je is afgenomen. Gekmakend. Na vier jaar strijd tegen bureaucraten, zeggen ze dat er per ongeluk een foutje is gemaakt. Sorry. Niet zo handig en niet zo open gecommuniceerd… U krijgt (een deel van) het geld waar u recht op had alsnog. En een goedmakertje: 500,- euro voor elk half jaar dat men te laat was. Case closed.
Noord-Koreaanse toestanden. Bij onze Belastingdienst. Misschien las je er al eerder over: zo’n 200 ouders met jonge kinderen die in 2014 slachtoffer werden van een op hol geslagen fiscus. Die zette de uitbetaling van kinderopvangtoeslag stop, zonder fatsoenlijke onderbouwing. Ouders raakten in problemen; in sommige gevallen moesten ze stoppen met werken, om voor hun kinderen te zorgen. De Raad van State floot de dienst Toeslagen terug, de Nationale ombudsman oordeelde in 2017 in een vernietigend rapport dat de overheid onzorgvuldig en te 'hardhandig'’ met mensen was omgegaan.
Malicieuze, kwaadaardige boevenstreken van de Belastingdienst, die de rechtsstaat tartten
Vorig jaar bood staatssecretaris Menno Snel (Financiën) excuses aan. Aan betrokken ouders. Aan de Tweede Kamer, voor de onvolledige informatievoorziening. Die excuses gingen over het handelen van de Belastingdienst (men had eerst normaal onderzoek moeten doen voordat toeslagen werden stopgezet), over communicatie (het gebrek aan faire informatie) en het oeverloos traineren van procedures.
Waar die excuses níet over gingen, is dat die Noord-Koreaanse praktijken doelbewust beleid van de Belastingdienst waren. De kern van de zaak.
Snel zit nog in de ontkenningsstand. Maar wie het dossier bestudeert kan niet anders dan tot de conclusie komen, dat sprake was van malicieuze, kwaadaardige boevenstreken van de Belastingdienst, die de rechtsstaat tartten. Snel en zijn Belastingdienst huurden de Landsadvocaat in voor een schoonmaakoperatie die de ernst moet verhullen. Dat zal ze niet lukken, want er is een 'paper trail', een spoor van documenten, dankzij integere mensen, die ook bij die dienst werken.
Nog even naar het begin. Na de 'Bulgarenfraude' bleek dat overheidsdiensten fraude en misbruik slecht bestreden. Alle inspecties en diensten gingen plots gas geven – ook de Belastingdienst. Daar werd in 2013 onder meer een Combiteam Aanpak Facilitators (CAF) ingesteld. 'Van droom naar daad!' In één van de onderzoeken (CAF-11 Hawaï) naar 'signalen' dat er iets mis was, werden ruim 300 burgers (die bij verschillende gastouderbureaus zaten) gekoppeld aan één gastouderbureau in Brabant. Voilá: de zwarte lijst. Met namen en burgerservicenummers. Tegen dit bureau werd niets gevonden, maar toeslagen aan alle ouders op de lijst werden stopgezet. Zij werden van het kastje naar de muur gestuurd, en kwamen in een jarenlange nachtmerrie. (Ondertussen werd dit bureau door de Belastingdienst vakkundig naar de rand van de afgrond gebracht).
Afwijzen, afpoeieren. Hopen dat ze opgeven.
Dagblad Trouw onthulde eerder hoe de Belastingdienst voor ouders relevante informatie achterhield in rechtszaken.
En hoe de interne instructie bij de dienst luidde (een 'collegiale handreiking', noemde Snel dat): Niets toekennen, ongegrond verklaren, doen alsof het een 'reguliere' zaak is. In normaal Nederlands: afwijzen, afpoeieren. Hopen dat ze opgeven. Snel vertelde de Tweede Kamer eerder dat zijn dienst in februari 2016 'een zelfevaluatie' had gedaan naar CAF-11 Hawaï. Dat klopt niet: die evaluatie was al van maart 2015. RTL Nieuws zag dit in het – vertrouwelijke - dossier. Als de Belastingdienst had gewild, had men toen, vlak na het stopzetten van de toeslagen, het onrecht al kunnen herstellen. Maar men wilde niet, want de leiding wilde opbrengsten zien van de fraudejacht. Iemand heeft dus met data lopen rommelen, om het verhaal van vertraging geloofwaardiger te maken. Inmiddels biecht Snel op: "Zoals gebruikelijk kunnen er natuurlijk wel onderhandenwerkversies zijn van dit rapport." Dit stinkt dus.
Wat ook stinkt is dat de baas van de Belastingdienst/Toeslagen advocate Eva González Pérez (die veel gedupeerde ouders bijstaat) deze maand zwart op wit liet weten dat de zwarte lijst niet bestaat, althans 'niet is aangetroffen'. Snel en de Landsadvocaat spreken omfloerster over 'risicomodules' en 'selectie van onderzoekspopulatie'. Wat zij vergeten erbij te zeggen is dat je in een rechtsstaat alleen op zo’n toezichts-, fraude- of 'uitsluit'-lijst terecht zou mogen komen als voldoende aannemelijk is dat er iets niet deugt. Dat papieren grondig zijn gecontroleerd, voordat je burgers aanpakt. Dat is in het CAF-11 Hawaï-project nagelaten. En die lijst bestaat dus wél. Ergens verstopt in de systemen van de Belastingdienst en z’n medewerkers. Ik hem ‘m zelf gezien: namen, rugnummers.
Het niet-integer overheidshandelen was dus beleid. Hoe krijgen we dat beter voor het voetlicht?
Misschien denk je: bedrijfsongeval. Nee. Uit interne stukken – in een ándere zaak – blijkt, dat zelfs als de Belastingdienst betwijfelt of iemand wel op zo’n lijst thuishoort, betrokkene tóch verdachte blijft: "Het is in dit dossier de vraag of dat wel terecht is. Dit hebben we niet gecommuniceerd, maar volgens ons moet belanghebbende van de uitsluitlijst gehaald worden." Het bezwaar van betrokkene was gegrond, en dus trekt een medewerker van de dienst – vergeefs - aan de bel: "Dat iemand dan desondanks van fraude wordt verdacht, is nergens in het dossier te zien, is niet vol te houden." Lange tijd wordt snoeihard ontkend dat betrokkenen op de zwarte lijst stonden; eind vorig jaar (!) wordt achteraf schoorvoetend bevestigd dat er toch 'nader toezicht' was.
Het niet-integer overheidshandelen was dus beleid. Hoe krijgen we dat beter voor het voetlicht? Inderdaad: alle andere 22 CAF-projecten eens kritisch tegen het licht houden. Wat beweerde Snel in antwoord op vragen van CDA-Kamerlid Omtzigt? Kan niet, wil niet, weet niet. "Er ontbreekt een uniform overzicht van de projecten." Ook dit klopt niet: in de computers van de Belastingdienst staan de 'evaluaties' van de andere projecten keurig op een rij: maart 2015. Ik heb het zelf gezien.
Alle kenmerken dus van een doofpot. Interne onderzoeken, onderhandenwerkversies in de kluis van de Belastingdienst, stukken veilig opgeborgen in het kantoor van de Landsadvocaat. Armzalige excuses. Wedden dat de jacht op klokkenluiders inmiddels is geopend?