Ongenode gasten

We noemen hem voor het gemak Mark. Hij organiseert een groot buurtfeest en nodigt iedereen in zijn straat uit. Zijn buren reageren allemaal enthousiast. Probleem is wel dat er de laatste tijd wat onguur volk rondhangt in de wijk. Dat sluipt af en toe ongezien bij mensen naar binnen en steelt spullen. Die wil hij er niet bij hebben.

"Er hoeft maar een persoon te zijn met kwade bedoelingen en het feest van de democratie is verstoord."

Hij besluit daarom wat extra beveiligingscamera’s op te hangen in de feestzaal. De wijkagent adviseert om ook wat beveiligers in te huren en een metaaldetector. Hij biedt zelfs aan om een paar keer extra door de straat te rijden, maar dat vindt hij allemaal overdreven. Het moet wel leuk blijven. Bovendien, de afgelopen buurtfeesten ging het toch ook goed?

Die camera's leent hij van een buurman. Die heeft er nog een paar liggen van 10 jaar oud. De beeldkwaliteit is niet best, maar wellicht heeft het toch een afschrikwekkende werking op ongenode gasten.

Vervang buurtfeest door verkiezingen, de feestzaal door het gemeentelijk stembureau en camera's door computersysteem en je hebt een idee hoe serieus de minister de veiligheid van de verkiezingen neemt. Misschien gaat het goed, maar er hoeft maar een persoon te zijn met kwade bedoelingen en het feest van de democratie is verstoord.

Want ook dit jaar vertrouwt de minister volledig op een onveilig computersysteem om de uitslagen te berekenen. Hackers, statelijke actoren, de gemeentelijk systeembeheerder, maar ook gemeentelijke stemmentellers kunnen als ze willen met de uitslag rommelen zonder dat iemand het opmerkt.

"Minister Ollongren en de Kiesraad zijn eigenwijs."

Dat dit nu weer zo gebeurt is onbegrijpelijk. De minister is namelijk gewaarschuwd. Na onze onthulling vorig jaar dat dit computersysteem zo lek als een mandje is, kwam er een onderzoek door het gerenommeerde IT-securtiybedrijf Fox-IT. Dat leverde vier heldere veiligheidsadviezen op die haar voorganger, minister Plasterk, bijna een op een overnam.

Maar minister Ollongren en de Kiesraad zijn eigenwijs en hebben de twee belangrijkste adviezen nu stilletjes geschrapt. Namelijk: tel alles wat uit de computer komt handmatig na en laat op geen moment in het proces iemand alleen met een uitslag (het vierogenprincipe).

'Vlek op vlek op vlek.' Zo omschreef hoogleraar netwerk- en systeemveiligheid Herbert Bos het toen hij onze bevindingen onder ogen kreeg. Hij is het vertrouwen in de Kiesraad inmiddels kwijt. Want eigenlijk is dit de derde keer dat het fout gaat. Maar daarvoor moeten we terug in de tijd.

"Daarmee werd het stemgeheim geschonden."

In 2006 bleek dat de stemcomputer die tot dan toe werd gebruikt ook niet veilig was. Deze computer stond in het stemhokje als vervanger van het rode potlood. Daarop kon je met een druk op de knop je stem uitbrengen.

Nederlands bekendste hacker Rop Gonggrijp toonde aan dat die computer lek was. Bijkomend probleem: de AIVD stelde vast dat het met een eenvoudige wereldontvanger of scanner mogelijk was om op afstand precies te zien op welke partij iemand had gestemd. Daarmee werd het stemgeheim geschonden.

Het toenmalige kabinet nam een paar maatregelen, maar besloot uiteindelijk toch met de onveilige computers de verkiezingen in te gaan. De rechter oordeelde achteraf dat dit een onzorgvuldig besluit was. Toen ook een speciale commissie de computer afkeurde kon het kabinet niets anders doen dan er voor goed de stekker uit te trekken. Dat is ook de reden dat we nu met het rode potlood stemmen.

"Ik heb het er wel voor over, want zo'n verkiezing is niet zomaar iets."

Begrijp me goed. Ik heb nog steeds zin in dat feestje van minister Kajsa. Maar dan wel graag zonder ongenode gasten. Desnoods betaal ik wat extra entreegeld, sta ik wat langer in de rij voor de deur en moet ik door een metaaldetector. Ik heb het er wel voor over, want zo'n verkiezing is niet zomaar iets.

21 maart bepalen we wie in onze gemeente de komende tijd beslissingen neemt. Ook beslissingen waar we het misschien totaal niet mee eens zullen zijn. Die accepteren we alleen zolang we er op kunnen vertrouwen dat de boven ons gestelden op een eerlijke en betrouwbare manier aan hun zetels zijn gekomen. De vraag is of we daar nu van op aan kunnen. Dat is eigenlijk heel ernstig.